Φορολογικές δηλώσεις 2015: Σκέψεις και προβληματισμοί (τόκοι, τεκμήρια κλπ.)

Φέτος είναι η πρώτη χρονιά που οι λογιστές-φοροτεχνικοί καλούνται να υποβάλουν δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος με βάση τις διατάξεις του νέου Κ.Φ.Ε. (Ν.4172/2013). Προσπερνώντας την ασάφεια και τις ελλείψεις του νέου Κώδικα που έχει ως αποτέλεσμα τη νομοθέτηση για άλλη μια φορά με εγκυκλίους, παραβλέποντας την πρωτοφανή καθυστέρηση του Υπουργείου στην έκδοση των ερμηνευτικών εγκυκλίων (καθώς μετά από 2 χρόνια δεν έχουν εκδοθεί ακόμα βασικές εγκύκλιοι), αποφεύγοντας να σχολιάσουμε την πρωτοφανή καθυστέρηση στο άνοιγμα της ηλεκτρονικής εφαρμογής υποβολής δηλώσεων στο taxis, κρίνουμε σκόπιμο να τονίσουμε ορισμένες πλευρές -φορολογικού αλλά και τεχνικού χαρακτήρα- που μας προβλημάτισαν και για τις οποίες θα πρέπει άμεσα να δώσει λύση η Διοίκηση.
Φορολόγηση με βάση τα τεκμήρια
Α) Το πρόβλημα με τους τόκους

Σύμφωνα με την παρ. 1 (περ. β) του άρθρου 34 του ΚΦΕ, η διαφορά που προκύπτει μεταξύ του τεκμαρτού και του συνολικού εισοδήματος, η οποία προστίθεται στο φορολογητέο εισόδημα, φορολογείται σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 29, εφόσον ο φορολογούμενος έχει εισόδημα μόνο από επιχειρηματική δραστηριότητα ή εφόσον το μεγαλύτερο μέρος των εισοδημάτων του δεν προκύπτει από μισθωτή εργασία και συντάξεις.

Αυτό σημαίνει ότι εάν ένας φορολογούμενος έχει τεκμήρια, π.χ. ένα σπίτι ή ένα αυτοκίνητο, και ταυτόχρονα αποκτά εισόδημα μόνο από τόκους, έστω και 1 ευρώ, τότε η διαφορά αυτή θα φορολογηθεί με συντελεστή 26%. Για παράδειγμα, σε φορολογούμενο με τεκμαρτό εισόδημα ύψους 9.001 ευρώ, εισόδημα από τόκους ύψους 1 ευρώ και κανένα άλλο πραγματικό εισόδημα, θα επιβληθεί φόρος 9.000 x 26% = 2.340 ευρώ και προκαταβολή φόρου 2.340 x 55% = 1.287 ευρώ. Ένας άνθρωπος δηλαδή με ουσιαστικά μηδενικό εισόδημα θα κληθεί να πληρώσει το ποσό των 2.340 + 1.287 = 3.627 ευρώ!!!

Τα παραπάνω ισχύουν κατ’ αντιστοιχία και στην περίπτωση του εισοδήματος από ακίνητα, καθώς και για εισοδήματα από κάθε άλλη πηγή, εφόσον βεβαίως δεν προκύπτει εισόδημα από μισθωτή εργασία μεγαλύτερο από τα εισοδήματα αυτά. Ειδικά όμως το θέμα με τους τόκους αφορά την συντριπτική πλειοψηφία των φορολογουμένων, αφού όλοι σχεδόν έχουν τέτοιο εισόδημα, έστω και κάποια λεπτά του ευρώ.

Σε αυτό το σημείο υπενθυμίζουμε ότι αντίστοιχο ζήτημα δημιουργήθηκε και πέρυσι, το οποίο όμως λύθηκε με τροπολογία της τελευταίας στιγμής (ως συνήθως) στο άρθρο 9 του προϊσχύοντος Ν.2238/1994, σύμφωνα με την οποία «όταν το πραγματικό εισόδημα των φορολογουμένων κατά το οικονομικό έτος 2014 δεν υπερβαίνει το ποσό των 5.000 ευρώ ή το τεκμαρτό τους εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ και εφόσον αυτοί δεν ασκούν ατομική επιχείρηση ή ελευθέριο επάγγελμα και δεν αποκτούν εισόδημα από ακίνητα, τα εισοδήματά τους αυτά φορολογούνται με την κλίμακα των μισθωτών – συνταξιούχων».

Θέλουμε να πιστεύουμε ότι μετά τις τεράστιες αντιδράσεις των φορολογουμένων, το θέμα θα λυθεί και φέτος, αρκεί να μην είναι πολύ αργά…

Β) Το πρόβλημα με τους ανέργους

Σύμφωνα με την παρ. 1 (περ. δ) του άρθρου 34 του ΚΦΕ, η διαφορά που προκύπτει μεταξύ του τεκμαρτού και του συνολικού εισοδήματος, η οποία προστίθεται στο φορολογητέο εισόδημα, φορολογείται σύμφωνα με την κλίμακα της παραγράφου 1 του άρθρου 15, εφόσον ο φορολογούμενος είναι εγγεγραμμένος στο μητρώο ανέργων του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (Ο.Α.Ε.Δ.) το κρινόμενο φορολογικό έτος. (σχετ. ΠΟΛ.1076/2015)

Και στην εφαρμογή αυτής της διάταξης έχει παρατηρηθεί πρόβλημα κατά την υποβολή των δηλώσεων, καθότι σε πολλές περιπτώσεις το σύστημα δεν διαβάζει τους ανέργους. Κατ’ αρχάς, το Υπουργείο δεν έχει διευκρινίσει εάν ο φορολογούμενος, για να τύχει της υπαγωγής των τεκμηρίων στον ευνοϊκό φορολογικό συντελεστή του εισοδήματος από μισθωτή εργασία, πρέπει να είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα του ΟΑΕΔ καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, ή μέρος αυτού, ή αν τελοσπάντων απαιτείται να είναι εγγεγραμμένος έστω και κάποια χρονική στιγμή μέσα στο έτος (π.χ. 31/12/2014). Η μόνη διευκρίνιση που έχει παρασχεθεί μέχρι στιγμής είναι η ανωτέρω της ΠΟΛ.1076/2015, ήτοι «το κρινόμενο φορολογικό έτος». Χαρακτηριστικά, αντιμετωπίσαμε περίπτωση άνεργου εγγεγραμμένου καθ’ όλη τη διάρκεια του 2014 στα μητρώα του ΟΑΕΔ, τον οποίο το σύστημα αναγνώρισε. Αντίθετα, για άλλη περίπτωση ανέργου ο οποίος ήταν 7 μήνες του 2014 γραμμένος στα μητρώα, το taxis θεώρησε ότι δεν μπορεί να υπαχθεί στην περ. δ΄ του άρθρου 34, παρ. 1 και ως εκ τούτου για αυτόν τον άνεργο η διαφορά τεκμαρτού – πραγματικού εισοδήματος φορολογήθηκε με 26%, καθότι δεν υπήρχε εισόδημα από μισθωτή εργασία παρά μόνο μικρό ποσό τόκων (βεβαίως τη συγκεκριμένη δήλωση δεν τη στείλαμε).

Υπ’ αυτές τις συνθήκες, δεν είμαστε σίγουροι εάν υφίστανται χρονικά κριτήρια εγγραφής στα μητρώα του ΟΑΕΔ προκειμένου για την υπαγωγή στην ευεργετική περίπτωση δ΄ του άρθρου 34, ή αν απλώς το taxis δεν έχει ενημερωθεί επαρκώς με τα στοιχεία του ΟΑΕΔ. Και σε αυτή την περίπτωση το Υπουργείο θα πρέπει άμεσα να ενημερώσει τους ενδιαφερόμενους.

Γ) Η εξαίρεση από την ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη των φορολογουμένων οι οποίοι αποκτούν μόνο εισόδημα από τόκους και ακίνητα

Με την παράγραφο 3 του άρθρου 21 του Ν.4321/2015 προστέθηκε η περίπτωση ε΄ στην παρ. 1 του άρθρου 34 του ΚΦΕ, η οποία έχει ως εξής: «Δεν εφαρμόζεται η ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη εφόσον ο φορολογούμενος ή τα εξαρτώμενα μέλη αποκτούν εισόδημα μόνο από τόκους και ακίνητα».

Εκ πρώτης όψεως, η διάταξη αυτή φαίνεται ιδιαίτερα ευεργετική για τον φορολογούμενο, καθότι δεν προστίθεται στα τεκμήριά του το ποσό των 3.000 ευρώ (ή 5.000 ευρώ εάν πρόκειται για έγγαμους). Η αληθής έννοια της διάταξης όμως, είναι ότι, προκειμένου ο φορολογούμενος να μην χρεωθεί την ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη, θα πρέπει να μην έχει και τεκμαρτό εισόδημα. Για παράδειγμα, φορολογούμενος με μοναδικό εισόδημα έστω 5 ευρώ από τόκους και 2.000 ευρώ από ενοίκια, εάν έχει στην κατοχή του κάποιο σπίτι (ή αυτοκίνητο) με τεκμήριο 4.000 ευρώ, θα επιβαρυνθεί με την ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη των 3.000 ευρώ. Κατά συνέπεια, το τεκμήριο που θα προκύψει περιλαμβάνει, εκτός από την κατοικία του, και την ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη, ήτοι 4.000 + 3.000 = 7.000 ευρώ. Επιπλέον για την διαφορά πραγματικού – τεκμαρτού εισοδήματος θα φορολογηθεί με 26% (βλ. ανωτέρω περίπτωση 1α). Οπότε, ο εν λόγω φορολογούμενος, εάν δεν έχει τη δυνατότητα ανάλωσης κεφαλαίου, θα κληθεί τελικά να πληρώσει φόρο:

Για το εισόδημα από ακίνητα: 2.000 x 11% = 220 ευρώ

Για την διαφορά τεκμαρτού-πραγματικού εισοδήματος: [7.000 – (2.000 + 5)] x 26% = 1.298,70 ευρώ

Προκαταβολή φόρου: 1.298,70 x 55% = 714,29 ευρώ

Ήτοι συνολικά: 220 + 1.298,70 + 714,29 = 2.232,99 ευρώ!!!

Το κοινωνικό μέρισμα

Μας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση η υπαγωγή του Κοινωνικού μερίσματος της υποπαραγράφου Α.1 της παραγράφου Α του άρθρου Πρώτου του ν.4254/2014, στα αφορολόγητα εισοδήματα που δεν εξαιρούνται της εισφοράς «αλληλεγγύης» (κωδικός 659-660), καθότι με την παράγραφο 2 του ως άνω άρθρου και νόμου, είχαμε πειστεί ότι αυτή η κοινωνικού χαρακτήρα παροχή, δεν θα υπόκειται σε εισφορά αλληλεγγύης. Συγκεκριμένα, στην εν λόγω διάταξη το κοινωνικό μέρισμα περιγράφεται ως «αφορολόγητο, ότι δεν υπόκειται σε οποιαδήποτε κράτηση, δεν κατάσχεται ούτε συμψηφίζεται με ήδη βεβαιωμένα χρέη προς το Δημόσιο ή πιστωτικά ιδρύματα και δεν υπολογίζεται στα εισοδηματικά όρια για την καταβολή του Ε. Κ. Α. Σ. ή οποιασδήποτε άλλης παροχής κοινωνικού ή προνοιακού χαρακτήρα».

Διαψευστήκαμε, αλλά θεωρήσαμε ότι δεν θα επηρεαστούν αρκετοί συνάνθρωποί μας, καθότι για εισόδημα μέχρι 12.000 ευρώ δεν επιβάλλεται η ανωτέρω εισφορά. Βεβαίως, δεν γνωρίζουμε κατά πόσο θα δείξουν την ίδια κατανόηση οι φορολογούμενοι που ενώ πέρσι βρίσκονταν σε κατάσταση απόλυτης φτώχειας, φέτος για κάποιο λόγο, βρέθηκαν να έχουν εισοδήματα κοντά στο όριο των 12.000 ευρώ και με τη βοήθεια του κοινωνικού μερίσματος το ξεπέρασαν.

Και σε αυτή την περίπτωση, η Διοίκηση δεν έκανε τον κόπο εδώ και ένα χρόνο, παρότι τέθηκαν σε αυτή πάμπολλα ερωτήματα επί του θέματος, να ενημερώσει τους φορολογούμενους για την τύχη του εν λόγω μερίσματος.

Αντί επιλόγου

Άποψή μας είναι ότι όλα τα παραπάνω προβλήματα δεν είναι μόνο διοικητικά, ούτε έχουν να κάνουν «με δημόσιους υπαλλήλους που δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους». Είναι πρωτίστως προβλήματα πολιτικά, όχι μόνο όσον αφορά στην προχειρότητα με την οποία εκδίδονται και εφαρμόζονται οι νόμοι ή οι εγκύκλιοι, αλλά κυρίως στον (άδικο) τρόπο που φορολογείται μεγάλη μερίδα πολιτών με χαμηλό εισόδημα. Δεν γνωρίζουμε αν πρόθεση του Υπουργείου είναι να φορολογήσει υπέρμετρα έστω και το ελάχιστο (ή ακόμα και το μηδενικό) εισόδημα, ή αν οι ανωτέρω φορομπηχτικές διατάξεις οφείλονται σε «έλλειψη οργάνωσης». Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι το αποτέλεσμα για τον φορολογούμενο παραμένει το ίδιο. Κατόπιν όλων των ανωτέρω, θεωρούμε ότι η κυβέρνηση θα πρέπει άμεσα να αναλάβει (και να επιλύσει) όχι μόνο το διοικητικό μέρος των ευθυνών της με σωστές εκκαθαρίσεις, παράταση υποβολής των δηλώσεων κλπ., αλλά κυρίως το φορολογικό πρόβλημα που θα αντιμετωπίσουν εκατοντάδες χιλιάδες φορολογούμενοι με πενιχρά εισοδήματα.

Τέλος, συνιστούμε στους συναδέλφους λογιστές να αποφύγουν να υποβάλουν δηλώσεις έως και την επόμενη εβδομάδα, έως ότου δηλαδή -όπως λένε στο taxis- διορθωθούν μερικά «τεχνικά λάθη» που εντοπίστηκαν, εκτός βεβαίως εάν είναι σίγουροι για την εκκαθάριση που προκύπτει από το σύστημα.

Άρθρο που δημοσιεύτηκε στις 21/05/2015 από τον συνάδελφο Θοδωρής Πατίλας Λογιστή – Φοροτεχνικό Α΄ τάξης – Μέλος της επιστημονικής ομάδας της ASTbooks

Πηγή:
http://taxpress.gr/archives/28293