Ποια εισοδήματα μισθωτής εργασίας και συντάξεων απαλλάσσονται του φόρου

Έχοντας υπόψη την επικείμενη έναρξη υποβολής των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος, στο σημερινό άρθρο θα αναπτύξουμε τις κατηγορίες εισοδήματος μισθωτής εργασίας και συντάξεων που απαλλάσσονται του φόρου. Οι συγκεκριμένες κατηγορίες είναι αρκετές και κάποιες από αυτές συναντώνται στις περισσότερες των δηλώσεων που υποβάλλονται από τους Λογιστές – Φοροτεχνικούς.

Από το φόρο εισοδήματος, απαλλάσσονται οι ακόλουθες κατηγορίες εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις:

α) Το εισόδημα που αποκτάται κατά την άσκηση των καθηκόντων τους από αλλοδαπό διπλωματικό ή προξενικό εκπρόσωπο, κάθε φυσικό πρόσωπο που εργάζεται σε πρεσβεία, διπλωματική αποστολή, προξενείο ή αποστολή αλλοδαπού κράτους για τη διεκπεραίωση κρατικών υποθέσεων που είναι πολίτης του εν λόγω κράτους και κάτοχος διπλωματικού διαβατηρίου, καθώς και από κάθε φυσικό πρόσωπο που εργάζεται σε θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή Διεθνούς Οργανισμού που έχει εγκατασταθεί βάσει διεθνούς συνθήκης την οποία εφαρμόζει η Ελλάδα.

β) Η διατροφή που λαμβάνει ο/η δικαιούχος, σύμφωνα με δικαστική απόφαση ή συμβολαιογραφική πράξη.

γ) Η σύνταξη που καταβάλλεται σε ανάπηρους πολέμου και σε θύματα ή οικογένειες θυμάτων πολέμου, καθώς και σε ανάπηρους ειρηνικής περιόδου, στρατιωτικούς γενικά, που υπέστησαν βλάβη κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας τους ή τις οικογένειές τους.

δ) Το εξωϊδρυματικό επίδομα και κάθε συναφές ποσό που καταβάλλεται σε ειδικές κατηγορίες ατόμων με αναπηρίες.

ε) Οι μισθοί, οι συντάξεις και η πάγια αντιμισθία που χορηγούνται σε ανάπηρους με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον ογδόντα τοις εκατό (80%).

στ) Το επίδομα ανεργίας που καταβάλλει ο Ο.Α.Ε.Δ. στους δικαιούχους ανέργους, εφόσον το άθροισμα των λοιπών εισοδημάτων του φορολογούμενου δεν υπερβαίνει ετησίως τις δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ. Το επίδομα αναγράφεται στους κωδικούς 661-662 του εντύπου Ε1.

Οι άνεργοι του ΕΤΑΠ – ΜΜΕ και του ΓΕΝΕ, εξομοιώνονται φορολογικά με τους ανέργους του ΟΑΕΔ (περ. θδ΄ άρθρου 138 Ν 4052/2012).

Σύμφωνα με την εγκύκλιο 1079650/10-6-2015, τα επιδόματα – βοηθήματα ανεργίας είναι:

αα. Επίδομα τακτικής ανεργίας

ββ. Επίδομα μακροχρόνια ανέργων

γγ. Ειδικό εποχικό βοήθημα

δδ. Ειδικό βοήθημα μετά τη λήξη επιδόματος ανεργίας

εε. Ειδικό βοήθημα μετά από τρίμηνη παραμονή στο μητρώο του ΟΑΕΔ, που λαμβάνουν οι επί τρεις μήνες άνεργοι, όταν δεν συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις τακτικής επιδότησης.

στστ. Ειδικό βοήθημα αποφυλακισμένων, το οποίο λαμβάνουν όσοι εξέτισαν ποινή στερητική της ελευθερίας τους.

ζζ. Επιδότηση νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας – ΕΣΠΑ.

ηη. Βοήθημα αυτοτελώς και ανεξαρτήτως απασχολουμένων, το οποίο λαμβάνουν οι αυτοαπασχολούμενοι που αποδεδειγμένα διέκοψαν το επάγγελμά τους.

ζ) Το επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης συνταξιούχων (Ε.Κ.Α.Σ.) που καταβάλλεται στους δικαιούχους.

η) Τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται στους αναγνωρισμένους πολιτικούς πρόσφυγες, σε αυτούς που διαμένουν προσωρινά στην Ελλάδα για ανθρωπιστικούς λόγους και σε όσους έχουν υποβάλει αίτηση για αναγνώριση προσφυγικής ιδιότητας, η οποία βρίσκεται στο στάδιο εξέτασης από το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, από φορείς που υλοποιούν προγράμματα παροχής οικονομικής ενίσχυσης των προσφύγων, τα οποία χρηματοδοτούνται από την Ύπατη Αρμοστεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.) και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

θ) Tο επίδομα επικίνδυνης εργασίας που καταβάλλεται με τη μορφή πτητικού, καταδυτικού, ναρκαλιείας, αλεξιπτωτιστών, δυτών και υποβρυχίων καταστροφών σε αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και οπλίτες των Ενόπλων Δυνάμεων, της Ελληνικής Αστυνομίας, της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και του Λιμενικού Σώματος, καθώς και η ειδική αποζημίωση που καταβάλλεται στο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό και τα πληρώματα ασθενοφόρων του Ε.Κ.Α.Β. που εκτελούν διατεταγμένη υπηρεσία με αεροπορικά μέσα για παροχή Α΄ Βοηθειών, κατά ποσοστό εξήντα πέντε τοις εκατό (65%).

ι) Τα χρηματικά βραβεία που καταβάλλονται στους υπαλλήλους οποιουδήποτε ιδιωτικού ή δημόσιου φορέα, για επιβράβευση των επιστημονικών ή καλλιτεχνικών επιδόσεών τους, καθώς και στα τέκνα τους για τις επιδόσεις τους στις γυμνασιακές ή ακαδημαϊκές τους σπουδές, αποτελούν τιμητική διάκριση και δεν συγκεντρώνουν τα εννοιολογικά στοιχεία του εισοδήματος από μισθωτή εργασία (εγκ. ΠΟΛ 1094/2015).

ια) Τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται ως οικονομική ενίσχυση-βοήθημα σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (ηλικιωμένους, άτομα με ψυχωτικές παθήσεις, άστεγους, άπορους, άτομα με ειδικές ανάγκες κλπ), από το Δημόσιο, ή από άλλους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς (π.χ. Ν.Π.Δ.Δ., Ν.Π.Ι.Δ., οργανισμούς, ιδρύματα, κοινωφελείς περιουσίες του N. 4182/2013, ιδιωτικές επιχειρήσεις κ.λπ.), δεν εμπίπτουν σε καμία κατηγορία εισοδήματος του άρθρου 7 και επομένως δεν φορολογούνται (ΠΟΛ 1094/2015).

ιβ) Επίδομα μητρότητας. Η Ειδική Παροχή Προστασίας της Μητρότητας, η οποία καταβάλλεται από τον ΟΑΕΔ κατά το διάστημα που οι ασφαλισμένες στο ΙΚΑ μητέρες έχουν λάβει 6 μήνες άδεια μετά από συμφωνία με τον εργοδότη τους, βάσει της γνωμοδότησης ΝΣΚ 278/2012, αποτελεί εισόδημα απαλλασσόμενο από το φόρο.

Τα ποσά αυτά εμφανίζονται προσυμπληρωμένα στους κωδ.619-620 αν ο φορέας έχει αποστείλει ηλεκτρονικό αρχείο βάσει της Απόφασης ΓΓΔΕ- ΠΟΛ. 1051/2015, ή θα συμπληρώνονται στου κωδικούς 659-660 αν δεν υπάρχει ηλεκτρονική πληροφόρηση.

ιγ) Συμπληρωματική παροχή Μητρότητας ΟΑΕΔ. Η Συμπληρωματική Παροχή Μητρότητας, καταβάλλεται από τον ΟΑΕΔ σε ασφαλισμένες του ΙΚΑ αντί της μαιευτικής περίθαλψης, ως συμπληρωματική παροχή αυτής που χορηγείται από το ΙΚΑ ως επίδομα κυοφορίας και λοχείας, δεν αποτελεί εισόδημα. Η παροχή αυτή δεν καλύπτει αντικειμενικές δαπάνες και δεν αναγράφεται στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος. Η παροχή αυτή δεν περιλαμβάνεται στο αρχείο βεβαιώσεων που στέλνουν οι φορείς με τη χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας (εγκ. 1079650/10-6-2015).

ιδ) Οικονομική ενίσχυση σε νεφροπαθείς τελικού σταδίου και ινσουλινοεξαρτημένων ατόμων (διαβητικούς).

Από το δεύτερο εδάφιο του άρθρου 3 της Απόφασης Π.4γ/Φ/.225/Οικ.2866/14-6-1995 καθώς και την Αριθμ. Δ29α/Φ.32/ Γ.Π.οικ.10804/528/10-4-2013 Απόφαση του Υπουργείου Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, προκύπτει ότι η οικονομική ενίσχυση που λαμβάνουν τα παραπάνω πρόσωπα, αφορά την κάλυψη προμήθειας ιατροφαρμακευτικού υλικού και αντιδραστηρίων, που είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση της πάθησής τους.

Τη συγκεκριμένη οικονομική ενίσχυση, το τελευταίο εδάφιο της παρ. 1 της εγκ.ΠΟΛ 1149/20-6-2013 την εντάσσει στα επιδόματα-βοηθήματα τα οποία δεν χαρακτηρίζονται ως εισόδημα, καθώς δίδονται ως κοινωνική παροχή για την αντιμετώπιση και κάλυψη συγκεκριμένων ειδικών δαπανών στις οποίες υποβάλλονται ευπαθείς ομάδες φορολογούμενων και δίδονται χωρίς αντάλλαγμα παροχής εργασίας, χωρίς να αποτελούν καρπό περιουσιακών στοιχείων, τα οποία δεν αναγράφονται στον κωδικό 659-660 της δήλωσης και συνεπώς δεν τίθεται θέμα επιβολής εισφοράς. Η αναφορά της εγκυκλίου σε επιδόματα, όπως το επίδομα τυφλότητας, το επίδομα τοκετού, τα επιδόματα λουτροθεραπείας, εισπευσοθεραπείας, αεροθεραπείας, ενεσοθεραπείας κλπ είναι ενδεικτική, ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι τα ινσουλινοεξαρτώμενα άτομα τελικού σταδίου υποβάλλονται σε ενεσοθεραπεία.

Ο νέος ΚΦΕ (Ν 4172/2013), αναγνωρίζει ότι ποσά που δεν εμπίπτουν στο εννοιολογικό πεδίο κανενός από τα αναφερόμενα εισοδήματα (μισθωτής εργασίας, επιχειρηματικής δραστηριότητας, από κεφάλαιο, από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου του άρθρου 7 του ΚΦΕ), δεν υπόκειται σε φόρο. Στην αιτιολογική έκθεση του νόμου, αναφέρονται ενδεικτικά οι υποτροφίες ή τα χρηματικά βραβεία, που χορηγούνται από το δημόσιο ή άλλους φορείς, τα οποία δεν υπάγονται σε καμία από τις αναγνωριζόμενες πηγές εισοδήματος και κατά τούτο δεν υπόκεινται σε φόρο. Περαιτέρω, η Φορολογική Διοίκηση υιοθετώντας απόφαση του ΣτΕ (απόφαση ολομέλειας 29/2014), δέχεται ότι η οικονομική παροχή (υπόθεση επιδόματος βιβλιοθήκης) δίνεται για την κάλυψη δαπανών, έχει αποζημιωτικό χαρακτήρα και δεν αποτελεί εισόδημα σύμφωνα με όσα ορίζει το άρθρο 78§1 του Συντάγματος και ενώ αφορούσε υπόθεση με τις προϊσχύουσες διατάξεις του Ν 2238/94 (άρθρο 4§1), τυγχάνει της ίδιας αντιμετώπισης και μετα την εφαρμογή του νέου ΚΦΕ-Ν 4172/2013 (εγκ. 1064795/2015).

Με βάση τα προεκτεθέντα, η άποψή μας είναι ότι σε αυτή την κατηγορία εμπίπτει και η οικονομική ενίσχυση που καταβάλλεται βάσει των αποφάσεων Π.4γ/Φ/.225/Οικ.2866/14-6-1995 και Δ29α/Φ.32/Γ.Π.οικ.10804/528/10-4-2013, καθώς όπως αναφέρθηκε έχει αποζημιωτικό χαρακτήρα αφού χορηγείται για την κάλυψη των δαπανών συγκεκριμένων παθήσεων. Επομένως, η οικονομική ενίσχυση που παρέχεται στους νεφροπαθείς τελικού σταδίου και στους διαβητικούς, δεν πρέπει να αναγράφεται στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος.

*** Τα παραπάνω αποτελούν μέρος του υπό δημοσίευση βιβλίου των κκ. Χ. Παύλου και Ι. Γκούρλια με τίτλο «Φορολογική Δήλωση 2016 – Πρακτικός οδηγός συμπλήρωσης για Φυσικά Πρόσωπα»